Γεννήθηκε στο 329 κοντά στη Ναζιανζό της Καππαδοκίας γι’ αυτό και λέγεται και Ναζιανζηνός. Σπούδασε στα πιο ονομαστά πνευματικά κέντρα της εποχής και ήταν συμμαθητές με τον Μέγα Βασίλειο. Είναι ένας από τους τρεις Ιεράρχες που η εκκλησία μας τιμά στις 30 Ιανουαρίου.
Όταν έγινε 30 ετών βαπτίστηκε και έφυγε στην έρημο. Εκεί έγινε μοναχός. Στην συνέχεια ο πατέρας του τον κάλεσε για να τον βοηθήσει και έτσι χωρίς να το γνωρίζει χειροτονήθηκε ως πρεσβύτερος. Στην συνέχεια χειροτονήθηκε ως επίσκοπος από τον αρχιεπίσκοπο της Καισάρειας Μέγα Βασίλειο. Ο ίδιος όμως αποφάσισε μετά τον θάνατο του πατέρα του να επιστρέψει στην έρημο.
Η φήμη του όμως ήταν ξακουστή και οι χριστιανοι της Κωνσταντινουπολης τον κάλεσαν για να τους βοηθήσει στον αγωνα τους ενάντια στους Αρειανούς.
Ο Γρηγόριος δέχτηκε και μετέβει στο μέρος αυτό και με πνευματικό κέντρο τον μικρό ναό της Αγίας Αναστασίας εκφώνησε τους θεολογικούς του λόγους. Στην οικουμενική σύνοδος του 381 στην Κωνσταντινούπολη τα μέλη τον ανακήρυξαν πρόεδρο και στην συνέχεια τον εξέλεξαν ως Αρχιεπίσκοπο. Όμως ορισμένοι αμφισβήτησαν αυτή την εκλογή οπότε ο ίδιος παραιτήθηκε και επέστρεψε στην έρημο όπου συνέχισε με τον συγγραφικό του έργο.
Ο Γρηγόριος ο Θεολόγος κοιμήθηκε στις 25 Ιανουαρίου του 390.
